Meme kanseri kadınlarda en sık karşılaşılan kanser türüdür ve tedavi edilme seçenekleri açısından geniş bir yelpazeye sahiptir. Farklı toplumlarda değişkenlik gösterse de, yaklaşık olarak her 8 kadından biri (%12.2) yaşamları süresince meme kanseri riski ile karşı karşıya kalır. Erkeklerde ise meme kanseri oldukça nadir şekilde rastlanır ve tüm meme kanserlerinin sadece %1'i erkeklerde görülmektedir.
Meme yapısının en küçük birimleri olan lobüller, süt üreten küçük kesecikler ile sonlanır. Lobüller, meme ucundaki ana kanallara giden kanalcıklar ile birbirine bağlanır. Bu lobüller, memenin süt üretiminden sorumlu bölümleridir. Emzirme sırasında kanallar, üretilen sütü meme ucuna taşımaktan sorumludur. Tüm bu yapıları bir arada tutan bir yağ fibröz dokusu mevcuttur.
Meme kanseri, meme yapısının farklı kısımlarından kaynaklanabilir. Bir veya birden fazla bölümdeki hücrelerin kontrolsüz ve anormal bir biçimde çoğalması sonucunda meme kanseri görülebilir.
Meme kanserleri genellikle lobüllerden gelişen "Lobüler kanserler" ve kanallardan oluşan "duktal kanserler" olarak iki ana gruba ayrılır. Nadir durumlarda, her iki yapının da etkisi ile gelişen kanser hücrelerinin olduğu mikst (karma) tümörlere ya da destek dokulardan kaynaklanan tümörlere de rastlanabilir.
Duktal ve lobüler kanserler, kanserin kaynağı olan süt kanalları veya meme lobüllerinin dışına yayılıp yayılmamasına göre ayrı gruplara ayrılır. Her iki tip de farklı özellikler taşır ve tedavi yaklaşımı hastanın vaziyetine göre belirlenir. Bu ayrım, meme kanserinin daha iyi anlaşılmasına ve uygun tedavi seçeneklerinin belirlenmesine fayda sağlar.
İnvazif (İstilacı) Olmayan (Non-İnvazif) Kanserler Nelerdir?
Memenin süt kanalları ya da lobüller içinde sınırlı kalan, dışarıya yayılmayan kanser türleri, "invazif (istilacı) olmayan"ya da "non-invazif" kanserler olarak isimlendirilir. Bu kanserler, kaynaklandıkları dokunun dışına taşmazlar. Normal doku yapısına doğru büyüme göstermezler ve çevre dokuları istila etmezler. Bu tür kanserler genellikle "duktal karsinoma in situ" ya da "intraduktal karsinoma" olarak adlandırılırlar. Ayrıca, lobüllerde görülen benzer durumlar "lobüler karsinoma in situ" ya da "intralobüler karsinoma" olarak adlandırılır. Esasında, bu tür kanserler gerçek anlamda kanser olmayıp, "kanser öncüsü" ya da "yüksek riskli" lezyonlar olarak kabul edilirler.
Bazı vakalarda, hem invazif hem de non-invazif kanser türleri aynı memede bir arada bulunabilir. Ancak bu durumda bile, tedavi genellikle invazif kanserlerin tedavi protokollerine göre planlanır. Hem invazif hem de non-invazif kanserler ciddiye alınmalı ve uygun tedavi yaklaşımlarıyla ele alınmalıdır. Bu noktada, kanserin türü, evresi ve hastanın genel sağlık durumu dikkate alınarak uygulanması gereken tedavi stratejisi belirlenir.
Meme Kanserinin Belirtileri Nelerdir?
Meme kanserinin belirtileri oldukça çeşitlilik gösterebilir; ancak pek çok vakada, özellikle erken dönemde meme kanserinin belirgin bir işareti görülmeyebilir. Meme kanserinin ilk belirtisi genellikle dokunulduğunda hissedilen bir kitledir. Bu kitle, sıklıkla ağrısız, net sınırlara sahip olmayan ve sert bir dokuya sahip olabilir.
Kitleye ek olarak, meme kanseri semptomları arasında şunlar sayılabilir:
- Memenin tamamının veya bir kısmının anormal şekilde şişmesi
- Meme şeklinde belirgin bir değişiklik veya asimetri
- Meme derisinde çekinti, çukurlaşma veya kızarıklık gibi dikkat çeken değişiklikler
- Meme derisinin kalınlaşarak "portakal kabuğu" görünümüne benzer hale gelmesi
- Meme başında kabuklanma, soyulma veya meme ucunun içe çökmesi
- Meme başından akıntı gelmesi
- Koltuk altı bölgesinde fark edilen bir kitle veya şişlik
Meme Kanseri Tedavisi
Meme kanseri tedavisi için kullanılan yöntemler arasında, genellikle ilk tercih edilen yöntem cerrahi müdahaledir. Cerrahi tedavi seçenekleri, meme kanseri tedavisinin belirgin bir parçasını oluşturur. Bu tedavi yöntemleri arasında mastektomi (memenin tamamen alınması) ve meme koruyucu cerrahi (lumpektomi) vardır. Ayrıca, cerrahi müdahale sonrasında radyasyon tedavisi de tercih edilebilir.
Mastektomi, meme kanseri olan hastalarda memenin tamamen alınması anlamına gelir. Bu yöntem, kanserin yayılma riskini azaltma amacı taşır. Diğer bir seçenek olan meme koruyucu cerrahi ise memenin sadece kanserli bölümünün alınmasını içerir. Bu yöntemde, hastanın meme yapısı korunurken kanserli doku çıkarılır.
Cerrahi tedavi genellikle kanser evresine, türüne ve hastanın genel sağlık durumuna göre belirlenir. Her iki yöntem de farklı avantajlar ve riskler taşır. Tedavi planı, hastanın bireysel ihtiyaçlarına ve tercihlerine göre düzenlenir. Cerrahi tedavinin ardından diğer tedavi yöntemleri, kemoterapi, hormon terapisi veya hedefe yönelik tedaviler gibi, kanserin türüne ve hangi evrede olduğuna bağlı olarak kullanılabilir.
Meme Kanseri Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Lumpektomi (Kanserli Dokunun Alınması): Lumpektomi, meme koruyucu cerrahi veya geniş lokal eksizyon olarak da anılan bir cerrahi işlem türüdür. Bu yöntemde, kanserli kitle ile etrafındaki sağlıklı meme dokusundan küçük bir miktar çıkarılır. Lumpektomi, memenin şeklini korumak amacıyla gerçekleştirilir.
Mastektomi (Memenin Alınması): Mastektomi, meme dokusunun tamamının çıkarıldığı bir cerrahi prosedürdür. Bu operasyon sırasında lobüller, kanallar, yağ dokusu, meme ucu ve areola gibi tüm meme bileşenleri çıkarılır. Eğer meme dokusu ile birlikte aynı taraftaki koltuk altı lenf bezleri de çıkarılırsa bu Modifiye Radikal Mastektomi olarak adlandırılır. Sadece meme dokusunun çıkarıldığı durumlarda ise basit mastektomi terimi kullanılır.
Ayrıca, meme görünümünü daha iyi hale getirmek ve rekonstrüktif tedavilere olanak sağlamak amacıyla deri koruyucu mastektomi ve meme başı koruyucu mastektomi gibi daha yeni mastektomi teknikleri de uygulanabilir. Bu yöntemler, hastaların memenin dış görünümünü daha iyi korumalarına ve rekonstrüktif cerrahi seçeneklerini değerlendirmelerine yardımcı olur.
Meme Kanseri Ameliyatı Riskleri Nelerdir?
Meme kanseri tedavisi için gerçekleştirilen cerrahi işlemler, diğer tıbbi ameliyatlarla da beraberinde getirdiği benzer riskleri taşır. Örneğin, kanama, anesteziye bağlı sorunlar, cerrahi bölgede enfeksiyon, hematom (ameliyat yarasında kan birikimi) veya seroma (ameliyat yarasında berrak sıvı birikimi) gibi yara iyileşmesi komplikasyonları, beklenmedik kötü yara izleri gibi durumlar ortaya çıkabilir. Eğer meme dokusunun sadece kısmi olarak alındığı durumlarda, meme şeklinde değişiklikler veya asimetri yaşanabilir.
Ameliyat sırasında koltuk altı lenf düğümleri çıkarıldıysa, lenfödem riski mevcuttur. Lenfödem, kol, el, göğüs bölgesi, koltuk altı veya gövdede anormal şişmeye yol açabilen bir durumdur.
Meme Kanseri Evreleri hakkında bilgi almak için tıklayın.
Meme kanseri olan her hastada memenin alınması gerekiyor mu?
Hastalığın tamamen ortadan kalkmasında önemli rol oynayan cerrahi yöntem çeşitleri kanserin evresine veya seyrine göre değişiyor. Cerrahi gündeme geldiğinde hemen her kadının aklına memesinin alınıp alınmayacağı sorusu geliyor. Ancak günümüzde cerrahide öncelikle amaç, tümörün tamamen çıkarılması ve memenin korunması. Tüm memenin çıkarılması işlemi olan mastektomi özel bazı durumlarda ve hasta isterse yapılıyor. Tümörün boyutunun büyük memenin ise küçük olduğu veya memede birden fazla alanda tümörün bulunduğu hastalarda meme koruyucu cerrahi uygun olmadığı için mastektomi yapılıyor.
Her meme kanseri olan hastaya cerrahi müdahale yapılıyor mu?
Meme kanserinin öncelikli tedavisi cerrahidir. Ancak iltihabi tip meme kanseri ve lokal ileri evredeki meme kanserlerinde önce kemoterapi sonrasında cerrahi tedavi uygulanıyor. Tümörün çapı büyük olduğunda doğrudan cerrahi girişimde bulunulursa memenin tümünü almak gerekiyor. Öncelikle kemoterapi ile tümörün çapı küçültülerek memenin korunması mümkün olabiliyor. Uzak yayılımı olan meme kanserlerinde de cerrahi tedavi seçilmiş olgular dışında yapılmıyor.
Meme koruyucu cerrahi nedir?
Bu yöntemde memenin tümü yerine tümörü içeren bölümü alınıyor. Tümör dokusu, etrafındaki bir miktar sağlam meme dokusu ile birlikte çıkarılıyor, memenin kalan kısmı korunuyor. Bu işleme “lumpektomi” adı veriliyor. Tümörün biraz daha geniş sınırlarla çıkarıldığı “kadrenektomi” işleminde memenin tümörün bulunduğu dörtte birlik bölümü alınıyor. Cerrahi tedavi sonrası kalan memeyi korumak için memeye radyasyon tedavisi veriliyor.
Koruyucu mastektomi nedir?
Koruyucu (profilaktik) mastektomi, meme kanseri gelişme riskini azaltmak için bir veya her iki memenin çıkarılması ameliyatıdır. Meme kanseri açısından yüksek risk ifade eden BRCA1 veya BRCA2 gen mutasyonu taşıyan kadınlarda her iki memenin önleyici tedavi olarak çıkarılması meme kanseri gelişme riskini %95 oranında azaltabilir. Ailesinde güçlü meme kanseri öyküsü olan kadınlarda da koruyucu mastektomi meme kanseri gelişme riskini %90 oranında azaltabilir. Bir memesinde kanser olan kadınlara da karşı memede kanser gelişimi için yüksek risk varsa sağlıklı memeye koruyucu mastektomi yapılabiliyor. Bu hastalara genellikle aynı seansta protez yerleştirilerek yeni meme de yapılabiliyor.
Sentinel lenf bezi biyopsisi nedir?
Meme kanseri koltuk altı lenf bezlerine yayılabiliyor. Önceleri meme kanserinde hastalığın evresinin belirlenmesi ve lenf bezlerinde tutulum olup olmadığının saptanması için koltuk altı lenf bezlerinin tamamı çıkartılıyordu. Ancak pek çok hastada koltuk altı lenf bezi tutulumu saptanmıyor, bu işlem gereksiz yere yapılmış oluyordu. Ayrıca işleme bağlı olarak kolda şişlik, hissizlik, hareket kaybı, kuvvet azlığı gibi sorunlar gelişebiliyordu. Günümüzde özellikle erken evre kanserlerde koltuk altı lenf bezlerinin gereksiz çıkartılmaması için tümörün yayılacağı ilk lenf bezinin bulunarak çıkartılması işlemi olan “sentinel lenf bezi biyopsisi” yapılıyor. Bu teknikte ameliyat öncesinde tümörün bulunduğu memeye mavi boya ve/veya radyoaktif madde enjekte ediliyor. Böylece hastalığın etkileyeceği ilk lenf bezi veya bezleri ameliyat esnasında bulunarak çıkartılıyor. Ameliyat esnasında yapılan hızlı patolojik inceleme ile hastalığın lenf bezlerine yayılıp yayılmadığı saptanabiliyor, eğer yayılma varsa diğer bezler de çıkartılıyor.
